Luật Thi hành án hình sự đang được Quốc Hội chuẩn bị thông qua. Đây là lần đầu tiên nước ta có một bộ luật chính thức việc thi hành án hình sự - tức là về trình tự, thủ tục thi hành các bản án hình sự đối với những tội phạm. Bài viết này giới thiệu dự thảo về việc thi hành án tử hình đối với những người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, bị kết án tử hình.

Luật sư Trần Hồng Phong giới thiệu

 

Hội đồng thi hành án tử hình và việc kiểm tra căn cước tử tù trước giờ ra pháp trường

Theo dự thảo luật, thi hành án tử hình là việc “tước bỏ quyền sống của người bị kết án tử hình về tội đặc biệt nghiêm trọng nhằm trừng trị người đó và giáo dục, phòng ngừa chung”.

Việc thực thi án tử hình đối với một phạm nhân bị kết án tử hình (hay còn gọi là tử tù) thuộc về Hội đồng thi hành án tử hình.

Hội đồng thi hành án tử hình gồm đại diện Toà án, Viện kiểm sát và Cơ quan quản lý thi hành án hình sự. Hội đồng này được thành lập bởi vị Chánh án Toà án đã xử sơ thẩm vụ án này. Vị Chánh án này cũng là người ra quyết định thi hành án tử hình với vai trò là Chủ tịch Hội đồng thi hành án tử hình.

Hội đồng thi hành án tử hình có nhiệm vụ lên kế hoạch thi hành án và tổ chức chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho việc thi hành án, công bố các quyết định có liên quan đến việc thi hành án tử hình, quyết định thời gian, địa điểm, hình thức táng, những cơ quan, tổ chức, người cần huy động, những nội dung cần giữ bí mật, thống nhất kế hoạch thực hiện và phân công trách nhiệm cho từng thành viên Hội đồng.

Các cuộc họp của Hội đồng thi hành án phải được lập biên bản, lưu hồ sơ thi hành án tử hình. Hồ sơ thi hành án tử hình do cơ quan Công an, Quân đội có thẩm quyền quản lý.

Trước khi thực hiện việc thi hành án, Hội đồng thi hành án tử hình phải kiểm tra căn cước của người sẽ bị tử hình. Việc này là rất quan trọng, vì giả sử lầm lẫn với người khác thì sẽ rất nguy hiểm, vô phương cứu chữa.

Nếu người bị kết án từ hình phụ nữ thì Hội đồng phải kiểm tra các tài liệu liên quan đến điều kiện không thi hành án tử hình theo quy định tại Bộ luật hình sự. Theo đó, không thi hành tử hình đối với phụ nữ có thai, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi. Trong trường hợp này án tử hình chuyển thành tù chung thân ( chính vì vậy, mới có chuyện từng có nữ tử tù “cố tình có bầu” để tránh bị án tử hình)

Chính vì mạng sống của con người là vô giá, nên trong dự thảo luật qui định nếu xác định căn cước của người được kiểm tra không đúng với căn cước của người có tên trong quyết định thi hành án hoặc có nghi ngờ về căn cước của người này hoặc không bảo đảm các điều kiện thi hành án tử hình đối với người có quyết định thi hành án tử hình là phụ nữ theo quy định của Bộ luật hình sự, thì Hội đồng thi hành án tử hình cho dừng ngay việc thi hành án tử hình, báo cáo Chánh án Toà án đã ra quyết định thi hành án tử hình biết để xem xét, giải quyết.

 

Trình tự thực hiện án tử hình

Theo dự thảo luật, việc thực hiện thi hành án tử hình gồm các bước và theo trình tự như sau:

1. Áp giải người sẽ bị tử hình đến nơi làm việc của Hội đồng thi hành án tử hình.

2. Lăn tay, kiểm tra căn cước, đối chiếu với hồ sơ, tài liệu có liên quan (chụp ảnh việc đang làm thủ tục lăn tay, kiểm tra căn cước và lập biên bản)

3. Chủ tịch Hội đồng thi hành án tử hình công bố quyết định thi hành án và giao cho người sẽ bị tử hình đọc các văn bản sau (Nếu người bị thi hành án tử hình không biết chữ, không biết tiếng Việt thì Hội đồng thi hành án tử hình chỉ định người đọc hoặc phiên dịch các quyết định trên cho người đó nghe) :

- Quyết định thi hành án tử hình.

- Quyết định không kháng nghị của Chánh án Toà án nhân dân tối cao và quyết định không kháng nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao.

- Quyết định bác đơn xin ân giảm của Chủ tịch nước ( nếu trước đó người bị thi hành án có đơn xin ân giảm án tử hình).

4. Cho người sẽ bị đưa ra tử hình ăn, uống, viết thư hoặc ghi âm lời nói gửi lại thân nhân.
Sau đó, người tử tù sẽ được đưa ra pháp trường. Thường là vào buổi sáng sớm, khoảng 2 - 3 giờ sáng xe chở từ tù sẽ rời khỏi trại giam.

5. Theo lệnh của Chủ tịch Hội đồng thi hành án tử hình, Cảnh sát hỗ trợ tư pháp trong Công an nhân dân hoặc Cảnh vệ trong Quân đội nhân dân thực hiện việc tử hình đối với người bị thi hành án.

Theo dự thảo luật, có hai hình thức thực hiện việc tử hình tội phạm. Đó là bắn và dùng thuốc độc.

Trên thực tế, ở Việt Nam lâu nay vẫn thi hành án tử hình bằng biện pháp bắn bằng súng trực tiếp vào phạm nhân. Thường thì một đội thi hành án tử hình sẽ gồm khoảng 5 tay súng, nhắm bắn vào “mục tiêu” là tim người tử tù trong khoảng cách không quá 10m. Sau đó, người đội trưởng sẽ bắn phát súng “ đặc ân” vào não người tử tù. Để thực sự và chắc chắn chấm dứt mạng sống của người tử tù. Nói chung, đây là một quá trình thực sự “ghê rợn” và cần phải thực hiện nhanh chóng, dứt khoản và hiệu quả. Vì nếu không thì chỉ thêm đau lòng mà thôi.

Chẳng hạn như trong một bộ phim của Mỹ có tên gọi là “Dặm đường xanh”, hội đồng thi hành án tử hình đã sơ xuất trong việc gắn miếng dẫn điện trên đầu người tử tù. Do vậy, khi thực hiện việc thi hành án (ngồi ghế điện), người tử tù đã không chết ngay mà rất đau đớn, gây sự phẫn nộ cho những người chứng kiến. ( Trên thế giới có nhiều hình thức tử hình khác như : treo cổ, ném đá, tiêm thuốc độc, ngồi ghế điện ...)

6. Kiểm tra tình trạng của người đã bị thi hành án tử hình ( xem đã thực sự chết chưa). Trên thực tế, hầu như

8. Tổ chức táng người đã bị thi hành án tử hình. Uỷ ban nhân dân cấp xã nơi thi hành án có trách nhiệm trong việc này.

Người nhà được phép nhận thi hài tử tội

Sau khi thi hành xong án tử hình, Hội đồng thi hành án sẽ lập biên bản, báo cáo Toà án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, cơ quan quản lý thi hành án hình sự và giao Uỷ ban nhân dân cấp xã nơi thi hành án làm thủ tục khai tử cho người bị tử hình.

Trong thời hạn 3 ngày sau khi bản án đã được thi hành, trại tạm giam thông báo cho thân nhân của người bị thi hành án tử hình biết, giao cho họ tiền, tài sản và đồ vật khác có liên quan.

Trường hợp trong thời gian tạm giam chờ thi hành án tử hình mà thân nhân hoặc đại diện hợp pháp của người bị tử hình có đơn đề nghị được nhận thi hài của người đã bị thi hành án tử hình để táng, tự chịu chi phí liên quan, cam kết bảo đảm yêu cầu về vệ sinh môi trường, an ninh, trật tự, có xác nhận của Uỷ ban nhân dân cấp xã nơi người đề nghị đang cư trú thì Chánh án Toà án đã ra quyết định thi hành án tử hình xem xét, quyết định.

Liên quan đến án tử hình, hiện nay Liên hiệp quốc đang kêu gọi và nhiều nước đã từ lâu bỏ hình phạt tử hình vì tính thiếu nhân đạo của nó. Tại Việt Nam, mới đây nhất cũng đã có đợt sửa đổi luật hình sự. Theo đó, án tử hình cũng đã được bãi bỏ ở một số tội danh.

----------------------------------------

Qui định của pháp luật :

 

Tử hình

Tử hình là hình phạt đặc biệt chỉ áp dụng đối với người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng.

Không áp dụng hình phạt tử hình đối với người chưa thành niên phạm tội, đối với phụ nữ có thai hoặc phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi khi phạm tội hoặc khi bị xét xử.

Không thi hành án tử hình đối với phụ nữ có thai, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi. Trong trường hợp này hình phạt tử hình chuyển thành tù chung thân.

Trong trường hợp người bị kết án tử hình được ân giảm, thì hình phạt tử hình chuyển thành tù chung thân.

 

( Theo Điều 35 Bộ luật hình sự )

(Theo: Ecolaw.vn)