Theo một nguồn tin từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cho đến thời điểm hiện tại đã có 62 cơ quan đăng ký kinh doanh thuộc các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trên cả nước thực hiện nghiệp vụ thông qua hệ thống thông tin đăng ký doanh nghiệp quốc gia. Tuy nhiên, ghi nhận tại TPHCM cho thấy việc vận hành quy trình mới vẫn chưa thực sự suôn sẻ như mong đợi.

Ấn tượng đầu tiên khi tới cơ quan đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư TPHCM vào những ngày này là sự đông đúc. Phòng nhận và giải quyết hồ sơ vốn đã không lớn nay lại càng trở nên chật hẹp trước số lượng người đến làm thủ tục ước lên tới cả con số trăm.

Một số doanh nhân được hỏi cho biết họ được giải quyết đúng hẹn. Thời gian nộp và nhận kết quả sít sao trong vòng năm ngày theo đúng như quy định. Tuy vậy, vẫn có sự bất tiện là thời gian đến chờ nhận kết quả quá lâu, có người phải chờ đến hai giờ đồng hồ mới nhận được kết quả.

Bên cạnh các trường hợp giải quyết đúng hẹn, số người bị trễ hẹn cũng không ít. Ngay trong một buổi chiều, phóng viên đã gặp ít nhất năm người cho biết họ bị trễ hẹn. Trong số đó, có người trễ một lần, có người trễ tới hai, ba lần. “Nếu nói chính xác, tôi đã đến đây tất cả bốn lần. Lần thứ nhất nộp hồ sơ, sau đó phải đi lần nữa để bổ sung, sữa chữa hồ sơ. Có phiếu hẹn, tưởng thế là xong. Vậy mà, hai lần hẹn, đến giờ vẫn chưa nhận được gì cả”, một doanh nhân phàn nàn. Một nguồn tin cho biết tỷ lệ trễ hẹn có thể lên tới ít nhất khoảng 30% trong tổng số hồ sơ xin cấp đăng ký doanh nghiệp.

Một cán bộ của Cục Phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đơn vị chủ trì tổ chức hệ thống thông tin đăng ký doanh nghiệp quốc gia, nói rằng những trục trặc nói trên chủ yếu xảy ra tại TPHCM, còn các địa phương khác thì “không có vấn đề gì cả”. Nguyên nhân khách quan, là do tại TPHCM có sự gia tăng hồ sơ đột biến vào những tháng cuối năm, dẫn đến công việc quá tải trong khi lực lượng nhân sự của cơ quan đăng ký kinh doanh lại không tăng. Tuy nhiên, vị này cũng thừa nhận sự chậm trễ có phần lỗi từ việc áp dụng và phối hợp chưa nhuyễn quy trình đăng ký doanh nghiệp mới.

Theo quy trình, hồ sơ đăng ký bắt đầu từ doanh nghiệp lên Sở Kế hoạch và Đầu tư rồi đến Bộ Kế hoạch và Đầu tư (để xử lý) và chuyển cho Tổng cục Thuế (nhập liệu), từ đây đưa về cho cục thuế địa phương để cấp mã số thuế. Sau đó, hồ sơ lại chuyển ngược về Tổng cục Thuế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Sở Kế hoạch và Đầu tư, cuối cùng mới ra kết quả cho doanh nghiệp. Quy trình nhìn có vẻ phức tạp, nhiều khâu như vậy nhưng thực chất qua mỗi khâu chỉ cần vài chục giây thao tác trên máy là xong. Tuy nhiên, riêng khâu cấp mã số thuế vẫn chậm mà theo ý kiến trên, nguyên nhân là do ngành thuế chưa được tự động hóa. Nhận xét này cũng trùng với tình hình đang diễn ra tại cơ quan đăng ký kinh doanh TPHCM. Nhiều hồ sơ khi “chạy” qua khâu cấp mã số thuế đã không được báo về, dẫn đến hồ sơ bị treo, không thể trả kết quả đúng hẹn. Nếu ách tắc nói trên không được giải quyết thì tình trạng trễ hẹn càng trở nên nghiêm trọng vì các hồ sơ trễ hẹn sẽ dồn qua ngày hôm sau, hôm sau nữa, cứ thế khiến cho khối lượng công việc càng gia tăng.

Một nguyên nhân nữa là do phần mềm hệ thống có một số khiếm khuyết. Trong một số trường hợp trục trặc, hệ thống báo lỗi (bằng tiếng Anh) đã không chỉ ra được lỗi cụ thể ở đâu để khắc phục. Vì thế, nhân viên phải dò lại toàn bộ hồ sơ, rất mất thời gian. Phần mềm hệ thống cũng chưa cho phép nạp một số dữ liệu như tên đường, địa chỉ của người thành lập doanh nghiệp là nhà đầu tư nước ngoài, dù đây chỉ là chi tiết nhỏ nhưng gây khó khăn không ít cho việc tác nghiệp. Đặc biệt, theo ý kiến của người trong cuộc, nếu như phần mềm hiển thị được giờ trả kết quả (hiện chỉ mới hiển thị giờ nộp hồ sơ và ngày trả kết quả) thì cơ quan đăng ký kinh doanh sẽ chủ động hẹn đúng giờ trả kết quả, vừa bớt phiền hà cho doanh nghiệp, vừa giúp kéo dãn lượng người đến phòng đăng ký kinh doanh.

Một vấn đề khác không liên quan đến quy trình thủ tục nhưng được các doanh nghiệp góp ý thêm là cơ sở vật chất của cơ quan đăng ký kinh doanh. Nghịch lý nằm ở chỗ TPHCM, nơi có số lượng doanh nghiệp đông nhất cả nước và trong khi nhiều cơ quan xây trụ sở rất hoành tráng, thậm chí bỏ không, thì nơi đây lại được bố trí một căn phòng nhỏ hẹp với tiện nghi kém cỏi. Phòng nhỏ, lượng người đến đăng ký đông đúc gây ra tình trạng ngột ngạt. “TPHCM có thể tham khảo cách làm của Hà Nội. Cơ quan đăng ký kinh doanh ở đây bố trí tới ba phòng tiếp nhận hồ sơ. Do vậy, mặc dù đông nhưng số người làm thủ tục được phân tán ra, tạo một tâm lý thoải mái nhất định cho họ”, một cán bộ của Bộ Kế hoạch và Đầu tư chia sẻ. Có ý kiến còn đề nghị nên trang bị cả những tiện nghi cho người đến đăng ký như Internet, báo… Điều này hoàn toàn có khả năng trong tầm tay, tại sao không? Về phía các doanh nghiệp cũng cần rút kinh nghiệm. Một cán bộ Sở Kế hoạch và Đầu tư TPHCM cho biết các doanh nghiệp thường dồn việc, chủ yếu là các thủ tục thay đổi nội dung đăng ký kinh doanh vào những tháng cuối năm. Do đó, nếu doanh nghiệp thay đổi được thói quen này thì cũng sẽ góp phần giảm bớt tình trạng quá tải, trễ hẹn như hiện nay.

Quí 1-2011 mới vận hành hoàn chỉnh

Theo Nghị định 43/2010/NĐ-CP của Chính phủ, thủ tục đăng ký doanh nghiệp theo quy trình mới bắt đầu từ 1-6-2010. “Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế” trước đây được thay thế bằng “Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp” bao gồm cả nội dung chứng nhận đăng ký kinh doanh lẫn đăng ký thuế. Khi tiến hành thủ tục, người đăng ký có thể lựa chọn một trong hai cách để thực hiện việc đăng ký: trực tiếp đến cơ quan đăng ký kinh doanh hoặc thông qua mạng điện tử tại Cổng thông tin đăng ký doanh nghiệp quốc gia theo địa chỉ www.dangkykinhdoanh.gov.vn hoặc www.businessregistration.gov.vn. Toàn bộ nghiệp vụ đăng ký tại tất cả các cơ quan đăng ký kinh doanh trên cả nước đều được tiến hành theo một quy trình, phần mềm thống nhất và tích hợp với “Hệ thống thông tin đăng ký doanh nghiệp quốc gia” do Bộ Kế hoạch và Đầu tư quản lý. Hệ thống này cũng cho phép cung cấp thông tin về đăng ký doanh nghiệp theo yêu cầu dưới hình thức miễn phí hoặc thu phí (tùy loại thông tin).

Tuy nhiên, cho đến nay, theo nguồn tin từ Cục Phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư, chỉ mới có cơ quan đăng ký kinh doanh thuộc 62 tỉnh, thành trên cả nước được kết nối và vận hành nghiệp vụ trên cổng hệ thống thông tin đăng ký doanh nghiệp quốc gia. Các chức năng như đăng ký doanh nghiệp qua mạng và cung cấp thông tin vẫn chưa thể thực hiện được vì còn phải hoàn thiện một số công cụ như chữ ký điện tử, thanh toán…

Dự kiến, đến quí 1-2011, hệ thống nói trên mới có thể vận hành hoàn chỉnh.