Thực hiện Nghị định số 29 của Chính phủ và Nghị định số 24 của Thủ tướng Chính phủ, nhiều địa phương đã đạt được những kết quả bước đầu trong việc xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước của làng, bản, thôn, ấp, cụm dân cư. Tuy nhiên, ở một số địa phương, công tác này vẫn còn thiếu sót, hạn chế một phần do các quy định về xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước chưa phù hợp.

Kết cấu hương ước cần sửa đổi

Theo quy định của Thông tư liên tịch số 03/2000/TTLT/BTP-BVHTT-BTTUBTUMTTQVN về hướng dẫn việc xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước của làng, bản, thôn, ấp, cụm dân cư, nội dung hương ước được chia thành các chương, mục, điều, khoản, điểm. Các quy định cụ thể của hương ước cần xác định rõ quyền và nghĩa vụ của các thành viên trong cộng đồng. Các biện pháp thưởng, phạt có thể quy định ngay tại các điều, khoản cụ thể. Theo quy định, hương ước cần ngắn gọn, cụ thể, thiết thực, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện. Nhưng nếu xây dựng theo quy định này thì vô hình trung các hương ước trở thành một văn bản luật, dài dòng, nhiều điều khoản. Nghiên cứu các hương ước được xây dựng ở một số địa phương cho thấy, có hương ước không thực hiện được tiêu chí ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thực hiện.

Giao thẩm quyền phê duyệt hương ước cho cấp xã

Việc xây dựng hương ước theo hướng dẫn tại Thông tư liên tịch 03 phải qua rất nhiều bước và công đoạn cuối cùng là phê duyệt. Tuy nhiên, việc phê duyệt hương ước chỉ được thực hiện sau khi hương ước đã được thông qua, Chủ tịch UBND cấp xã và Chủ tịch ban MTTQ xem xét nội dung của hương ước, bảo đảm phù hợp với pháp luật, thuần phong, mỹ tục và trao đổi, thống nhất với Chủ tịch HĐND cùng cấp về nội dung trước khi trình Chủ tịch UBND cấp huyện phê duyệt. Hương ước chính thức trình phê duyệt cần có chữ ký của Trưởng thôn, Bí thư chi bộ, Trưởng ban Công tác Mặt trận kèm theo Biên bản thông qua tại Hội nghị.

Hương ước gửi lên UBND cấp huyện phê duyệt phải có Công văn đề nghị của UBND cấp xã. Chủ tịch UBND cấp huyện xem xét, phê duyệt hương ước trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày nhận được bản hương ước và Công văn đề nghị phê duyệt. Trong trường hợp hương ước không được phê duyệt thì Phòng Tư pháp chủ trì phối hợp với Phòng Văn hóa – Thông tin hướng dẫn cơ sở chỉnh lý, hoàn thiện để trình lại.

Nghiên cứu quy trình phê duyệt hương ước cho thấy, để xây dựng được hương ước, khâu cuối cùng tốn rất nhiều thời gian, đôi khi hương ước được phê duyệt thì nội dung đã không còn phù hợp, cần phải sửa đổi, bổ sung. Do đó, nên sửa đổi thẩm quyền phê duyệt hương ước, giao cho UBND cấp xã để rút ngắn quy trình, không tốn thời gian cũng như các thủ tục đề nghị phê duyệt.

Cụ thể hóa quy định xử phạt trong hương ước

Cũng theo Thông tư liên tịch 03, biện pháp thưởng, phạt quy định đối với những người có hành vi vi phạm các quy định của hương ước chủ yếu áp dụng các hình thức giáo dục, phê bình của gia đình, tập thể cộng đồng; thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng ở cơ sở. Trường hợp vi phạm nghiêm trọng các quy định của hương ước thì trên cơ sở thảo luận, thống nhất trong tập thể cộng đồng, có thể thực hiện nghĩa vụ, trách nhiệm trong phạm vi cộng đồng hoặc áp dụng các biện pháp phạt nhưng không được đặt ra các biện pháp xử phạt nặng nề xâm phạm đến tính mạng, sức khoẻ, tự do, danh dự, nhân phẩm, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của công dân. Quy định này còn chung chung, chưa cụ thể hóa được biện pháp xử phạt trong hương ước và khái niệm “nặng nề”, “không nặng nề” theo quy định pháp luật, gây khó khăn trong quá trình xây dựng hương ước ở cơ sở. Vì vậy, cơ quan có thẩm quyền cần hướng dẫn cụ thể nội dung này để việc xây dựng hương ước thuận lợi, đúng luật.

Hương ước là văn bản quy phạm xã hội, trong đó quy định các quy tắc xử sự chung do cộng đồng dân cư cùng thoả thuận đặt ra để điều chỉnh các quan hệ xã hội mang tính tự quản, góp phần hỗ trợ tích cực cho việc quản lý nhà nước bằng pháp luật. Tuy nhiên để hương ước có tính khả thi, cần có những quy định pháp lý thiết thực, rõ ràng, phù hợp với yêu cầu đổi mới của đất nước và bảo đảm được trật tự, nền nếp ở địa phương.

SOURCE: BÁO NGƯỜI ĐẠI BIỂU NHÂN DÂN - NGUYỄN THANH XUÂN